خلاصه جلسه سوم – 7 هدف مهم عملیات تبلیغ دین
دانش تبلیغ دین
درس: «دانش تبلیغ دین؛ مبحث اول: مبانی و اصول تبلیغ؛ جلسۀ سوم»
7 هدف مهم عملیات تبلیغ دین:
علیرضا پناهیان در بحث مبانی و اصول تبلیغ، به معنای لغوی تبلیغ اشاره کرد و گفت: «تبلیغ در لغت به معنای رسیدن به دورترین و پایانی‌ترین نقطۀ مقصد است.» وی در ادامه، با طرح این پرسش که مقصد نهایی در وجود انسان کدام بخش است؛ با اشاره به آیه 63 سورۀ نساء، نقطه پایانی و مقصد تبلیغ را گرایشات انسان معرفی کرد.
این مدرس حوزه، به عنوان اولین هدف عملیات تبلیغ را بیدار کردن گرایش‌های پنهان بیان کرد و گفت: «معمولاً گرایش های زیبای انسان، پنهان هستند و مبلغ در مقام تبلیغ، گرایشات پنهان انسان را بیدار می کند. بیدار کردن گرایشات فطری عمیق انسان، همان هدف بعثت انبیاء است که امیرالمومنین بدان تصریح کرده است.»
وی، وجه مذکِّر بودن انبیاء را، همان بیدار کننده گرایشات زیبای پنهان انسان مطرح کرد و گفت: «در تبلیغ دین ما نمیخواهیم چیزی از بیرون به مخاطب اضافه کنیم، بلکه باید همان گرایشات درون او را بیدار کنیم. وقتی گرایشات زیبا و پنهان انسان، بیدار شد، تبدیل به حکمت و شکوفایی عقل می شود»
این استاد دانشگاه و حوزه، به شرح کلمات امیرالمومنین درباره فلسفه بعثت انبیاء که همان هدف تبلیغ است پرداخت و گفت: «هدف نهایی تبلیغ، شکوفایی فطرت و گنجینه های پنهان عقل او است»
وی به عنوان یک مثال مفهوم «کمال» را دارای بار منفی دانست و گفت: «با اینکه کمال، کلمه عربی است اما در قرآن کریم، مفهومی به نام کمال انسان نداریم و به جای آن فلاح و رستگاری و دیگر مفاهیم ذکر شده است. وقتی کلمه کمال به کار می رود، القاء این معنا را می کند که انسان ناقص است و این القاء اثر منفی روی مخاطب می‌گذارد. در حالی که خداوند انسان را طبق آیات قرآن، در بهترین وضعیت خلق کرده است و مقصد نهایی شکوفایی استعدادهای نهفته انسان است به انسان به دیده نقصان و کاستی نمی نگرد؛ مقصد نهایی شکوفایی استعدادهای انسان است.»
وی در ادامه دومین عملیات تبلیغی بعد از بیدار کردن گرایشات پنهان مخاطب را، تقویت گرایشات بیدار شده عنوان کرد و که البته اولویت سنجی در تقویت گرایشات بیدار شده مخاطب را امری لازم دانست.
علیرضا پناهیان، سومین عملیات تبلیغی براساس هدف تبلیغ را، تضعیف گرایشات بد انسان معرفی کرد و گفت: «گاهی لازم هست که محبت به دنیا را دل مخاطب، تضعیف کرد همان طور که در برخی از روایات همۀ دنیا را به گونه‌ای خلاصه در خوردن، آشامیدن و سوار مرکب شدن و … کرده اند و با تعابیری آن را تحقیر میکنند تا مخاطب از دنیا دل بکند.»
وی با اشاره به بحث انسان شناسی، با طرح این پرسش که اگر انسان، فطرتی الهی دارد و تمام گرایشات انسان زیبا است؛ پس علت بد شدن انسان چیست؟ در پاسخ به گام بعدی در عملیات تبلیغ اشاره کرد و گفت: «ترکیب نابجای گرایش‌های خوب و به‌هم ریختن اندازه‌ها موجب بد شدن آدم ها می گردد. پس گام بعدی در عملیات تبلیغ، تفکیک گرایشات خوب، یا ترکیب درست گرایش‌های خوب است. مثلا تنوع طلبی که اساسا گرایش خوبی هست اما اگر با لذت طلبی ترکیب شود، فرد دچار افراط در شهوات می‌شود.»
پناهیان، تعیین مصداق برای گرایش‌های خوب و از بین‌بردن مصادیق بد برای گرایش‌های بد را، اقدام دیگری در عملیات تبلیغی برشمرد و گفت: «هر گرایش خوبی که شما بخواهید در فرد ایجاد کنید مسبوق به گرایش‌های قبلی است. گرایش تازه‌ای که هیچ ریشه‌ای نداشته باشد را اساساً نمی‌توان در انسان ایجاد کرد.»
وی در جمع بندی اهداف تبلیغ، گفت: «بیدار کردن گرایش‌های پنهان، تقویت گرایش‌های خوب، تضعیف گرایش‌های بد، ترکیب مناسب ایجادکردن، ترکیب نامناسب برطرف‌کردن، مصداق خوب معرفی‌کردن برای علاقه، از بین بردن یک مصداق بد. اهداف عملیات تبلیغ دین هستند.»
خلاصه جلسه سوم
دیدگاهتان را بنویسید